अशाच एका आडवाटेवर (भैरवगड ते रतनगड)

शिरपुंजे तून भैरवगड 

अकोले तालुक्यातल्ये गड किल्ले परिसर केव्हाही मनास भावतात. येथील वाटा पायदळी तुडवण्यास पाय नेहमीच उत्सुक असतात. अशीच संधी मिळाली महादेवमुळे. भैरवगड ते रतनगड. ऑफबीट असा.  महाराष्ट्रात पाच भैरवगड आहेत. त्यातला हा शिरपुंजेचा. 

नाशिक धमाका : भाग एक

चौल्हेर 

विजयादशमीच्या मुहूर्तावर प्रसादचा नाशिक प्लान. सलग तीन दिवस सुट्टी. सीमोल्लंघन करायचा बेत आखला.नाशिक म्हणजे गडकिल्ल्यांची खाणंच. ट्रेकर्सची फारशी गर्दी नसलेले आडवाटेवरचे हे किल्ले. सातमाळ,डोलबारी,सेलबारी रांगा,पावसानंतरचं बागलाण अनुभवण्यास मन आतुर झालं. राजेंद्रनगर एक्सप्रेसनं नाशिकला निघालो. रात्री अडिचच्या सुमारास नाशकात उतरलो. शहर तसं बऱ्यापैकी जागं झालं होतं. पुणेकर मंडळी बिटको चौकात भेटणार होती. त्यांची वाट पाहत असताना फुल्ल तळीरामांनी थोडा उपद्रव करण्याचा प्रयत्न केला पण आम्ही दाद न दिल्यामुळे वाद घालण्याचा त्यांचा प्रयत्न असफल ठरला. काही वेळात पुण्याच मंडळ पोहोचल. गाडी सटाण्याच्या दिशेत निघाली बागलाणात. बसल्या बसल्या डुलकी येऊ लागली. चौल्हेरवाडीत पोहोचेपर्यंत सकाळ झाली. मॅगीचा नाश्ता उरकत पावलं डोंगर सोेंडेवरून चौल्हेरकडे निघाली. चढाई तशी सोपी पण काही ठिकाणी बऱ्यापैकी चढ असणारी. नेहमीप्रमाणे डांगे सर व संजय सर आघाडीवर होते. वाटेत झाडं नसल्याने ऑक्टोबरचा उन्हाळा जाणवू लागला होता. चढण पार करत कातळ पायऱ्यापाशी आलो. पुढे भुयारी दरवाजे तीन एका ओळीत. अफलातून  अशी वास्तूकला.

चौल्हेर दरवाजा व कातळ पायऱ्या 

पठारावर आलो. तर चौल्हेरला गड किल्ले सुळक्यांनी वेढलेलं. टकारा सुळका,साल्हेर सालोटा,भिलाई,हरगड,मुल्हेर,मोरा,मांगी,तुंगी आणि पुसट दिसणारे बिश्ता अजमेरा.कोथमिऱ्या थाटात उभा होता. बालेकिल्ल्यावर जाताना डाव्या बाजूस एक प्राचीन मंदिर आहे. ते पाहून पाण्याच्या टाक्यापाशी यायचं. तृप्त होत दगडी जिना चढत माथ्यावर आलो. येथे काही जुने अवशेष आढळतात. पाण्याची  टाकी आहेत पण पाणी पिण्यायोग्य नाही. वरून बलदंड धोडपचं व् अख्या सातमाळ रांगेच दर्शन घडतं. 

कोथमीऱया 

गडावरील मंदिर 

डोळ्यांना मिळालेल्या मेजवानीनंतर गड उतरायला सुरूवात केली. माती बारीक दगड(स्क्री) यावरून उतरत गाव गाठलं. गावात पोहोचताच गावकऱ्यानं गरमागरम पिठलं भाकरी खाऊ घातली. सध्या काही ठिकाणी किल्ल्यांच्या गावात सुरू असलेल्या बाजारूवृत्तीत ती  चतकोर भाकर सुखाऊन गेली. पुढंच लक्ष होतं भिलाई. गावात पोचेपर्यंत सूर्यदेव माथ्यावर आले होते. शिदोरी सोडली गेली. पोटोबा आटपत फार विश्रांती न घेता भिलाईकडे चालू लागलो. अंगावर येणारा चढ खालून दिसत होता. उन्हाचे चटके बसत होते.तरी नेटाने चढत होतो. श्वासाची गती वाढू  लागली. थोडं वर गेल्यावर वाऱ्याचा सुखद स्पर्श व भवताली डोंगररांगा सोबतीला होत्याच. 

भिलइ 

थोड़ पुढे जाताच पाण्याचं टाकं लागतं. थोडी अंगावर येणारी तिरकस चढाई करत छोटा कातळटप्पा पार करत माथ्यावर यावे. डोंगर सभवताल न्याहाळावा. आलो त्या वाटेने खाली उतरत डाव्या बाजूस थोडी चाल ठेवत कातळात कोरलेलं मंदिर पहात उतरण्यास सुरूवात केली. निसरडी जेमतेम पाऊल मावेल अशी अरूंद वाट. एका बाजूला घसारा. पावलं तोलून मापूनच टाकावी लागतात. काही ठिकाणी बारीक रेतीवरून धावतच जावं लागत( स्क्री वर पाय टिकत नाहीत). असं करत करत पोहोचलो एकदाचे पायथ्याशी. पुढचा प्रवास बसचा सावरपाड्यापर्यंत. गावातील बहुतेक माणसं साल्हेरच्या यात्रेला गेल्याने वाटाड्याची शोधाशोध सुरू होती. दोन तीन पोरं तयार झाली. पण वेळ संध्याकाळची व वाट जंगलाची असल्याने ते थोडं जिकीरचं  होतं. शेवटी वाटाड्या मिळाले. पिंपळ्यावर जाऊन मुक्काम करण्याचे ठरले. अंधार पडायच्या आत पोहोचण गरजेचं होतं. भरभर निघालो. काही वेळातच धरणाच्या परिसरात आलो.

मागे पिंपळ्या 

मावळतीचे रंग 

 नारायणराव पश्चिमेकडे कललेले, धरणाचं शांत पाणी,थोडी गार हवा, मोहरलेली पिवळी फुलं त्या पार्श्वभूमीवर मागे उभा असलेला पिंपळ्या व त्याचं आकर्षित करणारं भलं मोठं नेढं. सारचं क्षणभर थांबून पहाण्यासारखं. वाट काढत पुढे चढण नंतर पठार लागलं. पुन्हा चढण पठार. एव्हाना भास्कर मावळतीकडे झूकू लागला. त्या शांत वातावरणात रंग उधळत होता. सांजरंग चढ़त होते. सुखद अस चित्र.  त्याकडे पहात पठारावरची रपेट सुरू होती. हे अखेरचं पठार. समोर पिंपळ्या नजरेत येऊ लागला. आणि खडा चढही. अंधार पडू लागला होता. टॉर्चच्या झोतात सत्तर अंशातली चढण चढत होतो. पाठीवरच्या ओझ्यामुळे थकलो होतो. पंधरा ते वीस मिनिटात नेढ्यात आलो. भलं मोठं शे दिडशे माणसं सहज मावतील असा त्याचा विस्तार.याची आख्यायिका सांगितली जाते की परशुरामानी समुद्र हटवताना साल्हेर वरुन मारलेल्या बाणामुळे निर्माण झालं.  वारा सू सू करत कानात शिरत होता. नेढ्यात थोडं ताजतवान वाटत असलं तरी भर्राट वाऱ्यात रात्र काढणं शक्य नव्हतं. नेढ्यापुढील गुहेत डेरा टाकला. पायपीटीमुळे सपाटून भूक लागली. मिळेल ते पोटात ढकलत आडवे झालो. पिंपळ्यावरच्या झूंजूमुंजू पहाटेसोबत उठलो. सारं आवरत नेढ्यापुढील लहानश्या कातळटप्प्यावरून माथा गाठला.  नजर स्थिरावली क्षितिजावर उगवत्या दिनकराकडे. तो आपली तांबूस सोनेरी किरणं बाहेर फेकत हळूहळू क्षितिजावर येत होता. नाशकातल्या सह्यमंडळातील शिखरं, रांगा लख्ख दिसत होत्या. पश्चिमेला हातगड़ उत्तरेस  साल्हेर सालोटा दर्शन देत होते. अलौकिक असं दृष्य.  पुन्हा एकदा नाशिक रांगांची उजळणी  झाली. येथील किल्ल्यांचे वैशिष्ट्य अस की दुरवरच्या रांगा अनुभवता येतात मग ती सातमाळ असो की डोलबारी सेलबारी. हे दृश्य तासंतास निरखावसं वाटत. नारायणराव बऱ्यापैकी वर आले होते. पुढच्या किल्ल्याकडे कूच करायचे होते. सत्तर अंशातल्या उतारावरून सावध उतरत पठारावर आलो व धडधडत गावात धरणात  डुंबण्यासाठी. 

पिंपळगडाचं नेढं 

नाशिक डोंगररांगा 

पिंपळ्यावरील नयनरम्य  सूर्योदय 

पिंपळ्यावर  निळूभाऊ 

नाणेघाट जीवधन भोरांड्याचं दार

जीवधन व खडापारसी सुळका 

नवीन सह्यभटकी मैत्रीण शिल्पाचा मेसेज आला आम्ही नाणेघाट भोरांड्याच दार प्लँन करतोय . ऑफबीट म्हणून लगेच हो म्हटलं. नऊ जण  तयार झाले.  रात्री १०:३० ला कल्याण बस स्थानकात पोहचलो. नगर गाडी नादुरूस्त झाल्याने उशिरा सुटणार होती. गाडीचे पाशिंजर बोंबाबोब करत होते. मुरबाड गाडी लागली होती. तिथपर्यंत तरी बसायला मिळेल मुरबाडला पुढची यस्टी पकडू या उद्देशाने गाडीत बसलो. तोच ड्रायवर दादांनी पुकारल  "टोकावड्याला जायचय ना पाथर्डीची यस्टी लागतेय बाजूला." बँगा सांभाळत आमची जत्रा निघाली पाथर्डी बसकडे. जाईपर्यंत गाडी भरली. काहींना जागा मिळाल्या. आम्ही पेपर टाकत खालीच बसकण मारली. 

कुडपन ते प्रतापगड

डोंगराच्या कुशीतल गांव 

जवळपास महिनाभर या ना त्या कारणाने सह्याद्रीची गाठ भेट झाली नव्हती. तोच प्रसादचा प्लान आला. कुडपन ते प्रतापगड. पाऊस सुरू झाल्यापासून भीमाची काठी मनात घर करून होतीच. पण योग येत नव्हता. पायलट ही चुकला होता. WTA च्या साथीने निघालो पोलादपूरच्या दिशेने. सुमारे तीन च्या सुमारास रायगडातील क्षेत्रपाळ गावात पोहोचलो. एका सुंदर अशा मंदिरात पाठ टेकली. सकाळी उठून मँगी पोटात ढकलत कुडपन कडे बसने प्रस्थान केले. वरून पाहीलं तर डोंगराच्या कुशीतलं क्षेत्रपाळ दिसत होतं. प्रमुख आकर्षण भीमाच्या काठीपाशी आलो. समोरच खोलवर झेपावणारा प्रपात रोरावत होता. जवळपास हजार फूट. मागे कोकणातले सुमार, महिपत डोकावत होते. डाव्या बाजूला भली थोरली भीमाची काठी लक्ष वेधून घेत होती. भीमाची काठी ती लहान थोडीच असणार. एकूणच वेड लावणारं दृश्य होत. याच्या थोडं पुढे जगबुडी चं पात्र. पावसात रौद्ररूप धारण करणारी आज मात्र शांत होती. पण नजारा निव्वळ थक्क करणारा होता. आजूबाजूला सह्यरांग ,धुकं, पांढरेशुभ्र कापसासारखे पुंजके. मध्येच सकाळची भेदणारी कोवळी सूर्यकिरणे. एकूणच सकाळचं प्रसन्न असं वातावरण. हे निसर्गाचं लेणं डोळ्यात आणि कँमेरात साठवत कुडपन मध्ये पोहोचलो. 

वर्षासैर घाटवाटांची (वाघजाई व सवाष्णी घाट )

आषाढातलं कुंद वातावरण निवळून नुकताच श्रावण सुरू झालाय. आषाढात धोधो बरसणारा आता रिमझिम झालाय. हा बरसणारा घननिळा आणि रेशीमधारा अनुभवण्यासाठी सह्याद्रीच्या वाकड्या वाटेला जावं. सध्य वातावरण पाहता किल्ल्यांवर  पिकनिक फेम गर्दी वाढलेय. ती टाळून काही ऑफबीट मिळत का ते पाहत होतो. तोच अरूण सरांचा वाघजाई सवाष्णी घाट प्लान पाहीला.जायचं ठरलं. तश्या पावसात घाटवाटा करणं म्हणजे जिकिरीचंच काम. पण निघालो. अरूण सर काही कारणास्तव येऊ शकले नाहीत.  सद्या दळणवळणाची साधनं बऱ्यापैकी झाल्याने या घाटवाटा काहीश्या पुसट होत चालल्या आहेत. आम्हा भटक्यांना मात्र या कोकणातून घाटमाथ्यावर चढणाऱ्या वा उतरणाऱ्या घाटवाटांचं कायम आकर्षण असतं.

चांदण्यातली भ्रमंती (कात्रज-सिंहगड)

सह्याद्री भटकायच्या मोहात एकदा अडकलं की त्यातून बाहेर पडणं अशक्यचं. त्यात रेंज ट्रेक तर आमचा वीक पॉईंटच. कात्रज ते सिंहगड रात्रीच्या गार हवेतून केली जाणारी पायपीट. भटकंतीसोबत महिन्याभरापूर्वीच प्लान ठरवून टाकला. तसही रात्रीचं पदभ्रमण बरेच दिवस केलं नव्हतं. हैदराबाद एक्सप्रेस ने पुण्यात अवतरलो. थोडा चहा मारला. स्वारगेटला जाणाऱ्या टिप्पीकल पीएमपीएम्एल  मध्ये बसलो. खणखणीत आवाजात बस सुरू झाली. 

सह्याद्रीतली पायपीट (कमळगड- कोळेश्वर पठार-जोर-बहिरीची घुमटी-आर्थर सीट )

कडक उन्हाळा. त्यात एखादा ट्रेक करायची खुमखुमी आली होती. एखाद्या तगड्या ट्रेकच्या शोधात होतो. आणि चक्रमचा ट्रेक मिळाला. कमळगड ते आर्थर सीट. एकदम सणसणीत. चक्रम प्लान. कमळगड कोळेश्वर खूप दिवसांपासून खुणावत होते. मुलुंडवरून निघायच होतं. सगळे जमले. आम्हाला नेणारी गाडी आलीं. अथर्वचे बाबा म्हणाले कोंबडागाडी. कोंबडागाडी म्हणजे फोर्स ची क्रुझर हो. त्या कोंबडागाडीत सगळे बसलो. प्रवास सुरू झाला. खंडाळा घाटातल्या ट्राफीक ने थोडं बेजार केलं. मुंगीच्या पावलाने गाडी पुढे सरकत होती . पहाटे खेड शिवापूर ला  गाडीतून उतरलो तर अंग शहारलं. मुंबईत वाफा तर इथे थंडी. वेगळचं अगदी. चहा मारत पुढचा प्रवास सुरू केला. सकाळ होत होती. बऱ्याच ठिकाणी मोरांनी दर्शन दिलं. आकोशी  गावात पोहोचलो. एका जर्मन शेफ़र्ड़ने आमचं दमदार स्वागत केल.

तंगडतोड : रतनगड ते हरिश्चंद्रगड

एक भन्नाट वारी. वारीचं म्हणायची ती. मागच्या खेपेस कुमशेत ते कात्राबाई केला होता पण वेळेअभावी रतनगड हुकला होता. संधी चालून आली ती डोंबिवलीच्या ट्रेकक्षितिज मुळे. शुक्रवारी बँग भरली. अंगात थोडा ताप असल्याचं जाणवत होतं. थकल्यासारखं वाटत होतं. तंगडतोडीला जावं की नको तळ्यात मळ्यात चाललं होतं. पस्तीस चाळीस किमी रपेट जमेल कि नाही ?  शेवटी शेंडी तुटो की पारंबी म्हणत तळ्यात उडी मारली म्हणजेचं तंगडतोडीस स्वतःला सज्ज केलं. क्रोसीन घेत बस प्रवास सुरू झाला. बस रतनवाडीच्या दिशेने धावत होती. गाढ झोप केव्हा लागली कळलचं नाही. भल्या पहाटे रतनवाडीस पोहेचलो. पहाटेच्या नीरव शांततेत मंदिरातील किर्तनाचे सूर कानी पडत होते. थोडा गारवा जाणवत होता. पाठीवरील बोचकी  ठेवत काळोखाचा फायदा घेत महत्त्वाची कामं आटपून घेतली. पोटाची साफसफाई झाली. सगळे पोह्यांवर आडवे पडले. आणि गवती चहा. बेस्टचं एकदम. एव्हाना उजाडू लागलं. रतनवाडी हळूहळू जागी होत होतं. रविकिरणं अमृतेश्वरावर पडत होती. रतनगडचा खुट्टा ,नेढं खुणावत होतं. अमृतेश्वराची ओढ लागली. एक धावती भेट घेतली. याचं सौंदर्य कितीही वेळा पहा डोळ्यांचं समाधान होतंचं नाही.

बागलाणात दोन दिवस

खूप दिवस बागलाणातील किल्ले पालथे घालायचा विचार मनात घोळत होता. पण योग येत नव्हता. या ना त्या कारणाने शक्य होत नव्हतं. अखेरीस चक्रम हाइकर्स बरोबर जाण्याची तयारी केली. नाशकातले वैशिष्टपूर्ण किल्ले सर करण्यात वेगळीच मजा असते. रात्री बसने नाशिककडे मार्गस्थ झालो. मख्खन रस्ता असल्यामुळे गाडी भरधाव होती. झोपही छान लागत होती. गाडी नाशिकला येताच नाशिककरांना घेत सटाण्याच्या दिशेने मार्गक्रमण सुरू झालं. मध्ये चहा मारत झोप उडवली. सहज दुकानातल्या वेफर्सच्या पाकीटांकडे लक्ष गेलं तर नाव होतं सैराट. काय काय नाव देतील हे देवचं जाणे. असो. साडेपाचचे सुमारास वाडी चौल्हेर येथे अवतरलो. आडोसा शोधत महत्त्वाची कामं आटपली. गरमागरम पोहे पोटात ढकलत चौल्हेरच्या दिशेने शिस्तबद्ध कदमताल सुरू. अमेय आघाडी सांभाळत होता तर सौरभ पिछाडी. ही वाट सोंडेवरून जाते. थोड्याच वेळात तीन भुयारी दरवाज्यांपाशी पोहचतो. हे दरवाजे म्हणजे उत्तम वास्तुकलेचा नमुना आहे. या दरवाज्यातनं वर गेल्यावर बालेकिल्यापाशी जाता येत. येथे काही पाण्याची टाकं आहेत. पण पाणी पिण्यायोग्य नाही. कडेला बसून डोलबारी रांग व बाकी परीसर न्याहाळता येतो. 

सातपुड्याच्या कुशीत

मध्यप्रदेशात भटकंती करताना आवर्जुन भेट देण्यासारख  ठिकाण म्हणजे भेडाघाट मार्बल रॉक. जबलपुर पासून अवघ्या १० किमी वर. तिथल आणखी एक आकर्षण म्हणजे धुवाँधार धबधबा. येथे जाण्याच्या मार्गावर अनेक संगमरवरी कलाकुसरीच्या वस्तुंची दुकान आहेत. 

                                                                    धुवाँधारचा जलप्रपात 


                                                         

थोड्याच वेळात समोर दिसतो तो फेसाळत खाली कोसळणारा जलप्रपात . पाहून अचंबित व्हायला होत. नाव अगदी सार्थ करणारा धुवाँधार. कोसळत असते ती पांढरीशुभ्र जलधारा. पाण्यावर  जणू काही धुराचे लोट. खाली खळाळणारं पाणी. आल्हाददायक  अस वातावरण. धुवाँधार अक्षरशः  डोळ्यांचे पारणे फेडतो.  हे सगळ पाहून धबधब्यात न भिजताही मन ओल चिम्ब होउन जात. पावलं निघायच नावच घेत नाहीत. आता वेळ होती ती नर्मदेच्या पात्रातून  संगमरवरी शिळांच्या सानिध्यात नौका  सफरीची. नर्मदेचं शांत पाणी. दोन्ही बाजूने संगमरवरी शिळा. अतिशय सुंदर विलोभनीय. त्यात नावाड्याचं रसाळ काव्यमय वर्णन भर टाकतं. तो अनेक पुराणातले, सिनेमांच चित्रीकरण झाल्याचे संदर्भ देतो. या शिला आपल्याला वेगवेगळ्या आकारांत ब्रम्हा  विष्णु,महेश अशा अनेकविध  आकारांत दिसतात. फ़क्त गरज सौंदर्यदृष्टिची. त्याच  ते एक वाक्य आठवत "समझे तो आर्ट नहीं तो मॉडर्न आर्ट". जवळपास तासभर केलेली ही  सफर केवळ अविस्मरणीय अशी होती. 

                        नर्मदेतील संगमरवरी शिळांचं मनोहारी दृश्य कितीही पाहीलं तरी मन भरतचं नाही.         

   

मध्यप्रदेशात अनेक जंगले आहेत. त्यातलच एक मधाई म्हणजेच सातपुडा नॅशनल पार्क. १५०० चौ .किमी क्षेत्रफळ असलेल हे जंगल. सातपुड्याच्या रांगांनी वेढलेलं. वाघांसाठी राखीव असलेल जंगल. देनवा नदीच्या काठावर एका वेगळ्या तिन्हीसांजेचा अनुभव घेऊ शकतो. विस्तीर्ण असा देनवाचा जलाशय डोंगररांगानी वेढलेला. मावळत्या दिनकराची डोंगरापल्याड जाण्याची लगबग. अनेकविध पक्षांचा मुक्त विहार. या ठिकाणी अनेक दुर्मिळ पक्षांच दर्शन घडत. मधेच एखादी विहार करणारी नौका. वातावरणाचा बदलत जाणारा रंग. पाण्यावरही पसरलेली लाली. अतिशय विहंगम दृश्य.  जणू काही सोहळाच असल्यासारखा. या सोहळ्याच नेत्रसुख घेण्यासाठी आसनस्थ व्हाव आणि रंगमच्याकडे पाहत रहावं. ही रमणीय अशी संध्याकाळ पाहून मन रमल नाही तर नवलच. हे सार टिपण्यासाठी कॅमेरा अस्वस्थ होत राहतो. हे सार कॅमेऱ्यात अणि मनाच्या कप्प्यात साठवत होतो.  क्षितिजावर डोळे स्थिरावले भास्कराला निरोप देण्यासाठी. वातावरणात थोडासा  गारवा. थोड्याच वेळात सूर्य डोंगराआड विसावला. निरोप समारंभ  पार पडला. सर्वत्र संधिप्रकाश पडलेला. या संधिप्रकाशात  भवतालचा परिसर वेगळाच भासत होता. अशी ही अविस्मरणीय संध्याकाळ. 

                                                     देनवाच्या तीरावर बसून पाहिलेला सूर्यास्त 

                                                                  पोटापाण्याची सोय करताना 

दुसरा दिवस जंगल भ्रमणाचा. मधाई सफरीसाठी बोटीने पलीकडे जावे लागते. मनात उत्सुकता होती.  जिप्सी तयार होतीच. या जंगलाच वैशिष्ट्य म्हणजे येथे लांबच लांब रांगा नसतात. जिप्सिच्याही ठराविक फेऱ्या असतात सकाळी ११ व संध्याकाळी ११. एका वाहनात ५-६ माणसं.  गाइड अणि चालक अशी जोड़ी होती. गरजेच्या सूचना देत आमची जंगल सफर सुरु  झाली. समोरच एका गवताळ कुरणात चितळांची झुंड नजरेस पडली. मनसोक्त बागडताना. गाइड ने माहिती देण्यास सुरुवात केली. येथील गाइड व जिप्सी चालक प्रशिक्षित व कुशल आहेत. झाडे पक्षी प्राणी याविषयी सखोल माहिती आहे. उत्सुकतेपोटी विचारलेली माहिती त्यानी अत्यंत चांगल्या प्रकारे सांगितली. हे जंगल अतिशय घनदाट असे आहे. सूर्य उगवत होता. कवडसे झाडांमधून झिरपत होते. पक्षांचा किलबिलाट बाकी वातावरणात स्तब्धता. एकूणच प्रसन्न अशी जंगलातील सकाळ. तज्ज्ञांच्या मते भारतात मधाई येथे  महाकाय गवा रेडे,सांबर  आढळतात. या सफ़रीत अनेक प्राणी , पक्षी पाहिले पण व्याघ्र दर्शन काही झाले नाही. तरीही काहीतरी वेगळ अनुभवल्याचा आनंद मात्र ओसंडून वाहत होता. वाघाच्या पलीकडे जंगलात इतर पाहण्यासारख आहेच की. त्यामुळे वाघ म्हणजे सर्व काही हा विचार सफर करताना सोडून सफरीचा आस्वाद घ्यावा.  हे सर्व पाहताना वेळ कसा निघुन जातो कळतच नाही. अवर्णनीय अशी सफर. एकदा अनुभवावी अशी. 

                                                                          अपनेही धुनमें 

                                                                            किंगफिशर 

                                                             गाइड व जिप्सी चालक सोबत 

 प्रसन्न सकाळ 

                                                                          

अनवट वाटांवर (कुंजरगड ,आजा डोंगर,कात्राबाई डोंगर)

काही वाटा या अनवट असतात. या वाटांवर भटक्यांची पावलं पडली कि यादेखील सुखाऊन जातात. अशाचं अनवट वाटांवर जाण्याचा मनसुबा केला. प्रसादच नियोजन होत. एकदम कड़क प्लान. गडकिल्ल्याची श्रीमंती लाभलेल्या नगर जिल्ह्यात भटकंती. सगळे भिडू पुणेकर असल्याने पूण्यास जावे लागणार होते. सह्याद्रीच्या भेटीसाठी एव्हडी मेहनत करण्यास तयार  झालो सह्याद्रीच्या दर्शनासाठी सह्याद्री एक्सप्रेसने पूण्यास कूच केलं. नगरचे गड किल्ले पालथे घालायचे होते. रात्री नारायणगावला मस्त थंडीत मसाला दुधाचा आस्वाद घेत पुढे निघालो. सुमारे चारच्या सुमारास विहीरगावात डेरेदाखल झालो. बसमधून उतरताच नगरच्या शरीर गोठवणाऱ्या थंडीने आमचं स्वागत केलं. पारा चांगलाच खाली गेला होता. थोड्याच वेळात सारे स्लिपींग बँगमध्ये गडप झाले. थोडीफार झोप होते न होते तोच सकाळचे सहा वाजले व कुंजरगडाकडे मार्गक्रमण सुरू झालं. हा गड हत्तीसारखा दिसतो म्हणून कुंजरगड. सुरूवातीस सोपी वाटणारी वाट खडी होत होती. सकाळचं प्रसन्न असं वातावरण असल्यामुळे तेवढी दमछाक होत नव्हती. वर एक मंदिर लागतं तिथे काळोबा व मारूतीच्या मूर्तीच धावतं दर्शन घेत पुढे कूच केलं. ट्रँव्हर्स पार करत एक छोटा चढाईचा टप्पा ओलांडत भुयारापाशी आलो. हे जवळपास ३० फूटांचे आरपार भुयार आहे.हे भुयार या गडाचं मुख्य आकर्षण आहे.